Prof. Ali Akyıldız'ın Saray Harem ve Mahrem kitabı ön yargıyla değerlendirilen oryantalist bakış açısıyla yaklaşılan haremin gerçeklerini ele alıyor.
Bir sınır beyliğiyken dünyanın en güçlü devleti haline dönüşen Osmanlı İmparatorluğu kudretini savaş meydanlarındaki üstünlüğüyle almamıştır kuşkusuz.
Arka planda yönetiminden haremine, hukuki düzeninden askeri gücüne kadar uzanan müthiş bir organizasyon vardır.
600 yıl boyunca hüküm süren imparatorluğun merkezinde padişahın mutlak otoritesi ve gücü vardır.
Ancak onun da sınırları vardır ve uymak zorunda olduğu kurallar devletin bekasının her şeyin üstünde olmasında yatar.
Prof. Ali Akyıldız'ın Harem ve Mahrem kitabı özellikle Oryantalist bakış açısıyla hayali ve uydurmalarla bildiğimiz haremin kapılarını ayrıntılarıyla tanıtıyor.
Kapalı bir kutu olan Saray teşkilatında iç işleyişi ayrıntılarıyla el aldığı Harem'in işleyişi Osmanlı'nın muhteşem organizasyonunu göstermesiyle öğretici ve aydınlatıcı bilgilerle dolu.
Harem; padişahların, sarayda, anneleri, kadınları (haseki, kadınefendi) ikballeri, şehzadeleri, kızları (sultan) ile onlara hizmet eden usta, kalfa ve cariye gibi kadın hizmetçilerin yaşadığı bölümdür.
Haremin amiri kethüda kadın, hazinedar usta, berber usta, çeşnigar usta, çamaşır usta, ibriktar usta, kahveci usta, kilerci usta, kutucu usta, külhancı usta ve katibe ustalar da görevlilerdi.
Bunların dışında hastalar kethüdası, ebe, sütnine ve dadı gibi görevliler de mevcuttu.
Haremde erkekler de vardı.
Hadım edilmiş ve Mısır'dan gönderilen siyahi görevliler harem ağaları ve darüssaade ağası idiler.
Bir önemli bir eğitim kurumu vardı ki O da Enderun'du.
Devşirme Hıristiyan çocuklar, sırasıyla Küçük Oda, Büyük Oda, Doğancı Koğuşu, Seferli Koğuşu, Kiler Odası, Hazine Odası ve Has Oda olmak üzere kademeli bir eğitimden geçirilirlerdi.
Osmanlı'da kadın sultanların devlet işlerinde ağırlığını koyduğu en önemli isimlerin başında hiç kuşkusuz Pertevniyal Valide Sultan gelmektedir.
II. Mahmud'un eşi ve Sultan Abdülaziz'in annesi olan Pertevniyal Sultan dönemin şartlarının da etkisiyle nüfuzunu devlet işlerinde kullanmaktan çekinmemiştir.
Benim de okuduğum Aksaray'daki Valide Camisi'nin bitişiğindeki Pertevniyal Lisesi onun Sıbyan Mektebi olarak yaptırdığı binadır.
Ali Akyıldız hoca sekiz bölüm başlıklı çalışmasında ilk olarak, Enderun, Birun ve Harem bağlamında Osmanlı Devleti'nin saray teşkilatı.
İkinci bölümde, 18. Yüzyılda sarayda teşekkül eden bir yönetim olarak Mâbey-i Hümayun.
Üçüncü bölümde, II. Mahmud'un hastalığı ve ölümü dolayısıyla iç ve dış kamuoyunda dile getirilen iddialar ile padişahın hastalığının mahiyeti.
Dördüncü bölümde, valide sultanlık makamına geldikten sonra müsrif, hayırsever ve devlet işlerine müdahil bir görüntü veren saray kadınlarının son temsilcilerinden Sultan Abdülaziz'in annnesi Pertevniyal Valide Sultan'ın hayatı.
Beşinci bölümde, padişahın hareminde bulunan cariyelerin evlendirilip haremden çıkarılmalarıyla ilgili haremde yaşamış kadınların verdiği bilgilerin Cemile Sultan üzerinden değerlendirilmeleri.
Altıncı bölümde, Sultan Abdülmecid ve Sultan Abdülaziz'in Osmanlı veraset sistemini değiştirerek kendi oğullarını veliaht yapma çabaları.
Yedinci bölümde, II. Abdülhamid'in, yüzyıllardır geçimlerini devletin sırtına yüklemiş olan hanedan mensuplarının geleceklerini garanti alma gayretleri çerçevesinde maaşlarından yapılacak biri kesinti karşılığında bir Hanedan Yardımlaşma Sandığı kurma tasarısı.
Sekizinci bölümde de son dönem padişahlarının hür ve Müslüman kadınlarla nikahlandıkları iddiaları ile II. Abdülhamid'in tahttan indirildiğinde toplam 9 kadınla nikahlı olduğunu gösteren veraset ilâmı ışığında Sultan Abdülmecid dahil son dönem Osmanlı padişahlarının saraya kadınlarıyla nikâh kıymaları sorunu ele alınıp incelenmektedir.
(Sabah Kitap ekinin Mayıs 2019 sayısında yayınlanmıştır.)
Osmanlı'nın klasik çağı
Tarihçilerin piri Prof. Hali İnalcık'ın Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600) kitabı da imparatorluğun kuruluş yküsünü öğrenmek isteyenler için bir başucu niteliğinde...
3 yıl önce 100 yaşında iken kaybettiğimiz Halil Hoca'nın uluslararası çevrelerde tanınmasına sağlayan ve alanında temel kaynak olarak kabul edilen değerli bir eser.
Siyasi gelişmeler, iktisadi örgütlenmeler, devlet yönetimi, sınıf sistemi, hukuk, saray, merkezi yönetim, eyalet yönetimi, tımar sistemi, dini yaşama, kültür ortamı, medreseler, ulema, ilmi çalışmalar, bağnazlık, halk kültürleri ve tarikatların ele alındığı kitap, tarih tutkunları için vazgeçilmez bir kaynak.
(Sabah Kitap ekinin Mayıs 2019 sayısında yayınlanmıştır.)
