Yazarla okurun buluşması kolay değildir.
Birbirleriyle kurdukları ilişki öyle yıldırım aşkı misali olmaz.
O an kitabın kapağı açıldığı andır.
Sonrası ya sarsılmaz bir bağ ve ömür boyu sürecek ilişkidir. Ya da mesafeli bir duruştur, o zaman geri dönüş mümkündür; başka bir ruh haliyle bir süre sonra yazarla yeniden buluşma imkanı vardır.
Önyargılarla kitaba başlayıp yarıda bırakanlarla, bitirse bile çevresini olumsuz etkileyenlere ise diyecek bir şey yok.
Klasikleri bir yana bırakırsak, tüm dünyada çok satanlar sıralamasını polisiye, bilim kurgu, aşk kitapları belirliyor.
Özellikle polisiyede son 20 yıla damgasını vuran İskandinavya ekolü ise başlı başına incelemeye değer bir vaka.
Nüfusları az, birçok kimsenin yerini zor hatırlayacağı, dünyada siyasi ve ekonomik olarak da çok ağırlığı olmayan refah içindeki, İsveç, Danimarka, Norveç'ten ardı ardına çıkan yazarların kitapları milyonlarca satıyor, dizileri çekiliyor ve filme uyarlanıyor.
Artık klişeleşmiş, birbirinin tekrarı, havalı teknolojiyle donanmış bıkkıntı veren Amerikan polisiyesinden sonra İskandinavlar'ın yeni bir soluk getirdiği kesin.
Neredeyse suç oranı sıfıra yakın soğuk iklim ülkelerinden gelen yazarların ayağı yere basan, uçuk kaçık olmayan, sıradan karakterleri çok sevildi ve tutuldu.
Stieg Larsson'un Millennium serisi tozu dumana katmıştı.
Kitaplarının ulaştığı rakam bir yana üçlemenin dizi ve filmleri de bir o kadar ilgi gördü. Larsson ilk değildi.
Ekolün çıkışı 60'lı 70'li yıllara dayanıyor.
Karı- koca Maj Sjöwall ve Per Wahlöö, Martin Beck serisiyle bu trendi başlatan isimler olarak öne çıktı.
Geçtiğimiz günlerde ölen Henning Mankell'in, Wallander serisi de arkasından geliyor.
Danimarkalı yazar Peter Hoeg'in, Bayan Smilla ve Karlar kitabı da 1990'ların başında en çok satanlar arasında yer almıştı.
Son yılların yıldızı ise yine kuzeyden gelen bir adam.
Norveçli uçuk kaçık hırpani bir adam.
Üstüne başına dikkat etmeyen, dışardan bakıldığında her şeyi boşvermiş bir beklentisi olmayan görünümünde ancak içinde fırtınalar esiyor.
Oldukça duygusal, geçmişini bir türlü unutamıyor.
Kız kardeşi, babası, sevgilileri, dostları bir yandadır.
Diğer yanda suçlular ve karanlık dünyası.
O zaman başka biri oluveriyor; dikkatli, kılı kırk yaran, gerekirse otoriteyle çatışan, sonuç alıncaya kadar durmayan bir adam.
Karşınızda Norveçli dedektif Harry Hole.
Onu dünya tanıtan ise Jo Nesbo.
Nesbo 90'lı yıllarda yarattığı karakterinin ünlenmesi için uzun bir süre bekledi.
Serinin beşinci kitabı İngilizceye çevrilince bir anda tanındı.
Türk okurları da Harry Hole'la böyle tanıştı.
Geriye dönüşlerin, imaların, göndermelerin bol bol yer aldığı kitabını okuyanlar, anlam veremediği boşlukların doldurulması için beklemek zorunda kaldı.
Ardı ardına serinin diğer kitapları da çevrilmeye başlandı.
Ancak orada da İngilizce çeviri beklendiğinden Harry Hol'un ortaya çıktığı serinin ilk kitabı Yarasa iki yıl önce basılabildi.
Kafa karışıklığına örnek, geçen yılın sonlarına doğru basılan Hamamböcekleri kitabı ki serinin ikincisi oluyor. (Dokuzuncu kitap Hayalet ise ondan önce piyasadaydı)
Olay yeri Tayland olan Hamamböcekleri'nde, Asya'daki büyük ekonomik krizle, Norveçli bir diplomatın öldürülmesi içiçe geçmiş durumda.
Ve kahramanımız Harry Hole Tayland'ın başkenti Bangkok'tan Oslo'yu ararken otelin telefonunu kullanıyor.
Dışarda ise polis merkezine ya da elçiliğine ulaşmak için ankesörlü telefon kullanıyor.
İnternet e-mail, akıllı telefonlar gibi bugün sıradan görülen teknoloji ise hak getire.
Peki, daha 6 ay önce yeni bir kitap gibi basılan Hamamböcekleri'nde neden hala eski teknoloji kullanılıyor.
Çünkü; bölge ülkelerini sarsan Tayland merkezli kriz 1997'de patlamıştı, Jo Nesbo da kitabını 1998'de yazmış.
Bu durum kitabın sürükleyiciliğine, temposuna, karakterlerin sahiciliğine gölge düşürmüyor.
Arka planda ise bölgenin kanayan yarası çocuk fuhşu, uyuşturucu, acımasız mafya ve ağır bir yoksulluk var.
Tayland bugün de aynı sorunlarla boğuşuyor.
Birbirini izleyen cinayetler; çok uluslu şirketlerin geri kalmış bölgelerdeki vahşi talanı, insanoğlunun bitmek bilmeyen ihtiraslarıyla birleşiyor.
Dedektif Hole ise ülkesindeki diplomatlar, emniyet teşkilatıyla çatışarak binlerce kilometre ötede hiç de alışık olmadığı bir ortamda yapış yapış bir sıcakta delilleri izleyerek, düşünerek, bekleyerek, kah güçle kah sezgileriyle olayı çözüyor.
Jo Nesbo'nun yaşamı da karakteriyle uyumlu...
Çok genç yaşta futbolda yıldızı parlıyor ancak sakatlanarak başka bir yöne savruluyor.
Ekonomi okuduktan sonra Norveç'in ünlü bir rock grubunda solist oluyor.
Şarkı sözleri yazıyor ve sonra yazmaya karar veriyor.
Taksicilik yapıyor, birçok insanla karşılaşıp sohbet etmesinin ilham verdiğini söylüyor.
Yani artık dünyaca ünlü kahramanı dedektif Harry Hole ile Jo Nesbo içiçe geçmiş durumda, kim kimden esinlenmiş diyorsunuz.
Cevabına Sabah Kitap'ta bir söyleşisinde rastgeldim: İsveçli Stieg Larsson ve Henning Mankell ile arasında atmosfer açısından benzerlikler olacaktır. Fakat ben bu yazarlardan, İskandinav polisiye romanlarından ilham almıyorum. Ben ilhamımı Iskandinav edebiyatından Knut Hamsun ve Henrik Ibsen gibi isimlerden alıyorum."
Nesbo'yu ve dolayısıyla karakteri Harry Holle'u zirvede tutan öğrenmek tutkusu. "Hep şüphe duyarak öğrenmek" diyor ve ekliyordu:
"Birçok büyük söz sarf ettim. Aslında kişisel bilgeliğe, büyük cevaplara inanmıyorum. Öğrenmeye, meraka, araştırmaya inanıyorum. Böyle kalmak istiyorum. Yanlışlarımı görebilmeyi ve fikrimi hep değiştirmeyi istiyorum." (Hürriyet Pazar/ Çınar Oskay)
Yabancı eleştirmenlerin "21. yüzyılın en iyi dedektiflerinden Harry Hole, bir polis, ayyaş ve yalnız kurt olarak tümüyle inandırıcı" sözleriyle övdüğü Jo Nesbo ve ünlü karakteriyle tanışmadıysanız şimdi tam zamanı.
50'den fazla dile çevrilen ve 40 milyon satış rakamlarına ulaşan Jo Nesbo'nun Harry Hole kitaplarını okumaya nereden başlayalım diyorsunuz buyrun aşağıdaki listeye...
* Yarasa
* Hamamböcekleri
* Kızıl Gerdan
* Nemesis
* Şeytan Yıldızı
* Kurtarıcı
* Kardan Adam
* Leopar
* Hayalet
* Polis.
* Son kitabı Macbeth ise sonbaharda piyasada olacak.
(Sabah Kitap ekinin Temmuz 2018 sayısında yayınlanmıştır.)
